vasTGELOPEN

“ja ik ben vastgelopen”

een project van Tom America en Paul Bogaers.

Zondagavond 12 november 2023 bel ik met goede vriend, beeldend kunstenaar Paul Bogaers. Hij vertelt me in de loop van het gesprek dat hij in zijn werk is vastgelopen. En dat hij bijgevolg ermee wilt stoppen..Een vergelijkbaar kantelmoment overkomt hem in 2010 na zijn succesvolle expositie in de projectruimte van het museum De Pont. Toen raakte hij in een crisis waardoor hij resoluut stopt met het soort werk dat hij tot dan toe had gemaakt. Vanuit die leegte ontstaat dan een nieuwe vorm, een combi van fotografie en papier-maché. Dat loopt uit in een heel vruchtbare periode.

Maar het vastlopen van nu lijkt van een ander kaliber. Hij heeft helemaal geen plannen meer. Naar zijn atelier toe gaan geeft hem een gevoel van weerzin.

De volgende dag, maandag 13 november bel ik Paul opnieuw. Ik leg hem uit dat ik zijn situatie als een casus zie en vraag of ik daar een onderzoek zou mogen doen, die resulteren in een serie composities. Hij stemt meteen in.

Het project dat ik nu samen met Paul Bogaers aan het maken ben gaat geheel in tegen de huidige stroom van jong en succesvol zijn in de kunsten. “ja ik ben vastgelopen” is een onderzoek naar het juist niet meer geloven in wat je aan het doen bent, het voortploeteren terwijl je voelt dat dat eigenlijk geen zin meer heeft, het onder ogen zien dat je waarschijnlijk mislukt bent, wat misschien wel een van de bijna universele taboes is onder kunstenaars. Een dergelijke nederlaag hou je liever onder de pet. Dit gegeven is een interessant contrapunt in een kunstwereld waar zoals gezegd jong en succesvol zijn bon ton is. Voor die andere, veelal onzichtbare kant is geen plek. Toch kan dat voor kunstenaars bittere realiteit zijn, waar slechts weinigen heden ten dage oog voor lijken te hebben.

Maar deze kunstenaar is bereid dat wél onder ogen te zien en het zelfs naar buiten te brengen. Hij is zijn eigen Icarus die hoog naar de zon opstijgt maar die, wie weet, nu terug ter aarde aan het storten is. Al die ongebruikelijke informatie zal de grondstof zijn voor de composities die ik ga maken.

Om aan materiaal te komen voor dit project dat de titel heeft “ja ik ben vastgelopen” interview ik kunstenaar Paul Bogaers. Het opgenomen stemmateriaal wordt verwerkt tot een zestal spraakcomposities. Muziek in de vorm van een recitatief, waarbij niet gezongen, maar enkel gesproken wordt. Heel nieuwe beschrijvingen, redeneringen en woorden kom ik hierbij tegen. Nog niet eerder ben ik zo diep met een en dezelfde persoon kunnen gaan. Om van daaruit een muzikaal portret neer te zetten. Heel persoonlijk maar als gezegd tegelijk universeel.

Beeldend kunstenaar Joost Conijn levert een bijdrage waarin hij vertelt over zijn relatie tot het gevaarlijke en werkelijke ‘vallen’ vanuit zijn kunstwerk, een zelfgebouwd vliegtuig. Vliegend over de Afrikaanse wouden in zijn handgemaakte kunstwerk, een vliegtuig, realiseert hij zich: mijn leven hangt aan de onzichtbare propeller.

Het finale woord wordt gegeven aan Jos Houweling (beeldend kunstenaar en oprichter van het Sandberg instituut, Amsterdam). Hij heeft het over “de nutteloosheid” van zijn intensieve en gepassioneerde bezigheden als beeldend kunstenaar.

Het album “ja ik ben vastgelopen” verschijnt 10 oktober 2025 op het Excelsior  label.