Nieuws
Brabant Cultureel
Jos Joosten op Facebook over Dries van Agt en de compositie Adembenemend.
JE BENT NOG NIET VAN JEZELF - een eerbetoon
FRANK VAN PAMELEN INTERVIEWT TOM AMERICA
Frank van Pamelen interviewt Tom America. in dit fragment gaat het over zijn nieuwste MPC One sampler die hem in staat stelt spraak onder keyboardtoetsen te monteren.
FELIX MEURDERS INTERVIEWT TOM AMERICA
NPO Radio 5 – 7 januari 2023. Felix Meurders zet nog eens compact op een rijtje de gang van Tom America door zijn muzikale loopbaan/zoektocht.
WONDEN EN BRUTALITEIT
Na bijna zeven jaar sleutelen, passen en meten, uitproberen en stug doorgaan is het dan toch eindelijk zover: de cd van mijn project met de Vlaamse (Brugge) dichter Delphine Lecompte is klaar.
Meer informatie erover is te vinden hierboven onder het Delphine hoofdstuk. Ik ben erg blij dat het me gelukt is de cd uit te brengen op het Brokken Records label van Corrie van Binsbergen. Al jaren operereerden wij op een soort paralelle trajecten, allebei muziek makend vanuit hoogwaardig tekst en stemmateriaal dat vaak een literaire oorsprong had. Nu dus samen door een deur.
LICHT VAN MIJN LEVEN
Tom America en Remco Campert
Vlak voor de zomervakantie 2014 luisterde ik puur toevallig naar het zaterdagochtend radioprogramma De Nieuwsshow. Daarin werd de bundel van Remco Campert Licht van mijn leven besproken. De recensent droeg ter illustratie het titelgedicht voor. In een verbale arabesk nam de dichter hierin afscheid van zijn tijdperk en tijdgenoten, hij raakte alles nog even aan en liet dat daarna los in een mooie troostende melancholie en waardering voor wat zijn leven hem gebracht had. Een ding was me meteen duidelijk: dit moest en zou ik op muziek zetten. En dan wel met de stem van Remco Campert zelf. Via via wist ik na een tijdje in contact te komen met de dichter. Die had geen bezwaar tegen een verklanking van het gedicht.
Augustus 2014 werd de voordracht van Licht van mijn leven bij Campert thuis vastgelegd. Een kleine twee maanden later was de compositie klaar en liet Campert in een reactie weten dat hij blij was met deze bewerking. Het leek me passend om bij Licht van mijn leven filmbeelden te laten maken. Dus zocht ik via zijn producent HettyNaaijkens (Scarabeefilms) contact met cineast Leonard Retel Helmrich de maker van o.a. het drieluik Stand van de zon, Stand van de maan en Stand van de sterren. Hij won hiermee tweemaal de hoofdprijs van het IDFA Festival en is de enige Nederlander die de hoofdprijs won op het Sundance Festival (Park City, USA). Door zijn methode van single-shot filmen was hij de juiste man om naast de verbale arabesk van Remco Campert een visuele variant neer te zetten. Het uiteindelijke resultaat ging in première tijdens het Nederlands Filmfestival te Utrecht.
'ZEGZEG' SPEELT BELLEKE TREKKE
Ergens in het jaar 1998 sprak ik haar voor het eerst: mejuffrouw Rie Goossens. 81 Was ze toen. Enthousiast, vol levenslust en humor vertelde ze over de armoede vroeger in Tilburg, over de winter en over kerstmis dat gevierd werd met een wit beddelaken als tafellinnen. Kattekwaad had ze als klein meisje ook veel uitgehaald. ‘Belleke trekke’ noemde ze dat. Samen met Marco Raaphorst, die nog ooit gitarist was in de laatste versie van MAM heb ik de gelijknamige compositie in een nieuw jasje gestopt.
Het lijkt me juist wel veilig op dat dak
De Kunststofsongs
Umberto Eco was 6 maart 2011 hoofdgast bij ‘BOEKEN’ het VPRO programma van Wim Brands. Op de vraag om de 19e eeuw te definiëren antwoordde hij:
– In de 19e eeuw is alles uitgevonden dat ze nu nog steeds gebruiken. Van de vulpen tot de auto. En zelfs het vliegtuig. En de radio. Praktisch alles behalve de atoombom en de computer. En zelfs de computer, je had de Babbage machine. Het was een bijzondere eeuw waarin alle moderne dingen zijn uitgevonden, de lift, de koelkast, de wc. Alles. Ijzeren gebouwen.-
In Zomergasten (seizoen 2010) had Maarten ‘t Hart het erover op zijn laconieke toon dat wij (de mensheid) bezig zijn om met z’n allen de tak door te zagen waarop we zitten.
Dit zijn twee voorbeelden van soundbites die ik zou willen gebruiken/vinden om iets te duiden in een compositie over het “waar zijn we nu helemaal mee bezig, met z’n allen”.
Van de ene kant is er de stand van zaken op dit moment, zoals het opblazen van non-issues tot veel te grote proporties, zie het hoofddoek gekrakeel, en het maar blijven uitmelken van belegen ideeën die in wezen op z’n minst meer dan 100 jaar oud zijn, zoals Eco laat zien en die de planeet intussen zwaar overvragen.
Van de andere kant zijn er de zaken waar we echt mee bezig zouden moeten zijn om te zorgen dat aan het eind van de 21e eeuw het mensdom niet als een betreurenswaardig groepje losers nog her en der ronddwaalt op deze planeet, die ze zelf in minder dan tweehonderd jaar uit hebzucht en domheid naar de knoppen geholpen heeft.
Zo’n twee jaar geleden opperde journalist Frénk van der Linden het idee dat ik vanuit mijn concept (muziek gecomponeerd op basis van spraak) iets zou moeten doen met het enorme archief dat het programma KunststofRadio intussen opgebouwd heeft. Door drukte en wat dies meer zij hebben we dat gegeven een hele tijd laten liggen. Maar na bovengenoemd gesprek van Wim Brands met Eco viel bij mij het dubbeltje: laat ik weer eens wat dieper gaan alles met wat ik in de afgelopen 20 jaar ontwikkeld heb, en dat kan ik doen door gebruik te maken van dat enorme reservoir aan interviews dat bij KunststofRadio op de plank ligt. Kortom: laten we beginnen.
Kunststofsong voor JOOS
Vrijdag 29 mei 2012 was ik te gast bij het Belgische Radio1 programma Joos. Enthousiast geworden door het horen van de Kunststofsongs had de redactie mij gevraagd of ik ook zoiets met hun archief kon doen. Natuurlijk was dat mogelijk en zo ging die dag een compositie de lucht in waarin de stemmen van Connie Palmen, Hugo Camps, Joost Vandecasteele, Marc van Eeghem, Tom Lanoye en Toots Thielemans verwerkt waren. Nieuw was ook dat ik de stem van interviewster Ruth Joos mee liet doen. Omdat ik het niet laten kon heb ik nog een extra stuk gemaakt, een tweespraak tussen schrijver/journalist Hugo Camps en Ruth Joos, getiteld: ‘Wat zijn we sterk hè, meneer Camps’.
THAT TINY PEA (pretty and blue)
Neil Amstrong Quotes
Op 16 juli 1969 werd de Apollo 11 missie met een Saturnus V-raket gelanceerd richting de maan. Aan boord o.a. astronaut en commandant van de expeditie Neil Armstrong. Omdat de NASA hem zag als een man met een niet al te groot ego werd besloten dat hij als eerste het maanoppervlak mocht betreden. Hoewel hij eigenlijk een testpiloot was, een man van weinig woorden, formuleerde hij toch een aantal dingen over hoe hij de aarde ervoer tijdens de reis en vanaf de maan die nog steeds indruk maken. Gezien de huidige tijdgeest ervaar ik deze uitspraken als zeer urgent, maar ze hebben daarnaast ook een poëtisch effect. Om dat aspect van diep inzicht en ontroering te versterken heb ik de woorden eerst naar het Frans vertaald. De tekst die zo ontstond liet ik inspreken door de jonge Française, Aurélie Camil. Zo vormde zich de kern van mijn compositie. Beeldend kunstenaar Paul Bogaers heeft later de filmbeelden bij de tekst en muziek gemaakt.
It suddenly struck me that that tiny pea, pretty and blue, was the Earth. I put up my thumb and shut one eye, and my thumb blotted out the planet Earth. I didn’t feel like a giant. I felt very, very small
BIG SHIFT
One of the few worldleaders who was, in recent years, very clear about his position on global warming is U.S. president Barack Obama. On the other hand, his predecessor George W. Bush was the president who withdrew from the UN Kyoto treaty in 2001 saying its requirements were too expensive to implement. Bush declared: “It would have cost America a lot of jobs. It’s one of those deals where, in order to be popular in the halls of Europe, you sign a treaty.” Fourteen years later even, the Bank of England warns that climate change can lead to financial chaos. The IMF calculated that additional costs of pollution and health damage would cost consumer and companies 5,3 billion dollars worldwide. In contradictionn to Bush’s near-sightedness, Obama calls on us to leave the past and embrace a future based upon creating new jobs and economic favorable new solutions. As a tribute to the inspiring vision of this president, composer Tom America, animation film maker Bjoern Hofmans and musician/sound engineer Basil Kühne created a clip titled BIG SHIFT. (The 2015 United Nations Climate Change Conference will be held in Paris from November 30th through December 11th)
A JONAS SALK QUOTE
27 Maart 2015 werd ik 66. Op facebook noteerde ik die dag het volgende: Moet me toch iets van het hart vanuit deze vooruitgeschoven positie nu terugkijkend. Grote fan van de mensheid ben ik er met het vorderen der jaren niet op geworden. De platheid, domheid, kortzichtigheid, ga zo maar door, die nu heerst op allerhande plekken die ertoe zouden moeten doen… Het begint gaandeweg wel erg in het oog te lopen dat onze soort zich ernstig aan het misdragen is hier op deze paradijselijke planeet waarvan astronaut Neil Armstrong ooit zei: “We have all been struck by the similarity of our planet to an oasis or island. More importantly, it is the only island that we know that is a suitable home for man.” Een voorbeeld uit vele van de huidige tijdgeest: al een tijd zijn er de alarmerende berichten over de machtige multinational MONSANTO, de onderneming die handelt in het vermoedelijk kankerverwekkende onkruidbestrijdingsmiddel ROUNDUP en nog erger, die het arrogante beleid voert om de door hun behandelde zaden te patenteren. Met als bedoeling uiteindelijk een wereldwijd zaadmonopolie te creëren voor cruciale gewassen. Enkel vanwege de enorme winsten die zo te behalen zijn. Uit kapitalistisch oogpunt natuurlijk goed bezig, deze verzameling platte eigenbelang najagers. Maar ik ken gelukkig m’n klassieken en dat levert soms dan toch weer een inspirerend ander perspectief, lichtpuntje op. In de vorige eeuw was er een onderzoeker/viroloog Jonas Salk genaamd. Hij introduceerde in 1957 met succes een vaccin tegen het gevreesde poliovirus, een vreselijke ziekte die toen in Nederland ook wel kinderverlamming werd genoemd. In tegenstelling tot de gewetenloze houding die je bij het huidige echelon van zakkenvullers aantreft weigerde hij zijn uitvinding te patenteren. In plaats daarvan gaf hij het door hem ontwikkelde vaccin terug aan de mensheid en niet aan de aandeelhouders. Beroemd is zijn uitspraak: “There is no patent. Could you patent the sun?” Er is berekend dat hij door dit voor onze tijden qua geldelijk gewin wat ‘sukkelige’ gebaar 7.000.000.000 dollar ($ 7 miljard) liet liggen. Denkend aan dit alles geef ik mezelf vandaag, op m’n 66ste, een cadeautje als reminder: een korte compositie die ik gemaakt heb op basis van een tweeregelige uitspraak van Jonas Salk over het belang van de mensheid tegenover dat van de insecten. Slechts twee zinnen die tot grote bescheidenheid stemmen voor wie het wil zien. De tekst wordt in drie talen uitgesproken door Ulrike Doszmann, Kira Metzler en Poppy O’Toole: A Jonas Salk Quote.
"BAOVE OP D'N TUUP VAN DE CAUBERG"
In 2009 componeerde ik in opdracht van Intro in Situ een vierdelige muzikale ode aan “De Cauberg”. Het derde deel behandelt de korte tijd na de tweede wereldoorlog waarin zich zich bovenaan de Cauberg een dierentuin annex dressuurschool bevond. De kern van deze compositie wordt gevormd door de stemmen van de Valkenburgers Lou Pluijmen, René Simons en vooral Jef Knols. De laatste was ooit bedrijfsleider van Klant’s Zoo. Hij vertelde mij met veel humor over deze bijzondere Valkenburgse historie. De beelden van de op één kat na verlaten Cauberg zijn door mij op een zeer vroege zomerochtend gefilmd. De verborgen dierschaduwen zijn van de hand van animatiefilmer Bjoern Hofmans. De eerste uitvoering van dit bijzondere muziekstuk vond plaats op 15 november 2009 in Valkenburg in de Gemeentegrot.
"ZOA'NE BERG DAE DEIT GET MÈT DIE RENNERSJ"
De Cauberg heeft een groot wielrenverleden. In deze compositie (dl 4 van de Cauberg-ode) zijn de stemmen te horen van de Valkenburgers Lou Pluijmen, René Simons en Levien Spits. Zij vertellen hier uitgebreid hoe dat zo is gekomen. Bjoern Hofmans heeft de film gemonteerd.
ALS EEN WANDELAAR - Renate Dorrestijn
De laatste aflevering van Frénk droomt hardop met… in 2015 vond plaats in de schouwburg van Almere. Renate Dorrestijn was de gast. Haar nieuwste boek Weerwater dat zij die avond presenteerde speelt zich helemaal af in Almere. Voor deze avond had ik een compositie gemaakt waarin zij vertelt hoe zij bij het schrijven te werk gaat. Deze werkwijze heeft nogal wat verwantschap met mijn eigen methodiek, wat dus een prima aanleiding vormde voor mij om daar muziek bij te maken. De titel luidt: Als een wandelaar ik werk niet volgens een plan of een structuur ik maak geen schema dus ik moet het eigenlijk al doende al schrijvende moet ik het bij mekaar zien te rommelen ik ben als een wandelaar die de deur uitgaat zonder een kaart mee te nemen
FRÉNK DROOMT HARDOP MET…
Met journalist/publicist Frénk van der Linden, die ook aan de wieg stond van het Kunststofsongs idee bedenk ik het concept om een tournee te doen langs Nederlandse theaters en culturele centra. Op het podium voert Frénk een gesprek van zo’n twee uur met een gast die hem fascineert. Het interview wordt verlevendigd met actie op de bühne, filmpjes, vragen vanuit het publiek en muziek van mijn hand. De muziek is steeds speciaal voor die avond gemaakt, o.m. op basis van de stem van de geinterviewde. Voor mij interessant om zo kleurrijke figuren als politicus Frits Bolkestein, sporter Esther Vergeer, bioloog Midas Dekkers, acteur Nasrdin Dchar of oud generaal Peter van Uhm te mogen ver-com-po-ne-ren. Achteraf publiceert Frénk van der Linden een aantal grote interviews van de avonden in de Volkskrant.
GROETEN UIT TILBURG, TEXAS
In opdracht van Festival Noorderzon (Groningen) onderzocht ik samen met P.F. Thomése in Groeten uit Tilburg, Texas het beeld dat wij van onszelf hebben. De korte voorstelling is gebaseerd op het Thomése essay Onpersoonlijk zelfportret uit 2013. Na onze première tijdens het festival schreef het Dagblad van het Noorden erover:
Het grootste plezier beleefden we in de Desdemona-tent tijdens het Literaturia-programma. Voor de zaterdagavond had programmeur Stefan Nieuwenhuizen en zijn Buro05 P.F. Thomése en Tom America weten te strikken. Volgens de brochure zouden de twee Brabo’s ‘met elkaar en zichzelf in gesprek gaan’, dit alles onder de titel Groeten uit Tilburg, Texas. De praktijk bleek anders: losser en nog beter. Thomése las voor uit eigen werk – J. Kessels. The Novel, Het Bamischandaal enSchaduwkind – ironisch, hilarisch, plat en dan weer verrassend ontroerend en scherpzinnig. America wisselde af met zijn staaltjes geluidkunst: een proeve van zijn Tilburgse-volkstaalproject, een herinnering aan zijn beginjaren als muzikant en uitleg van een Amsterdamse fotograaf over diens werkwijze. Hoogtepunt was een gezamenlijk geluidsessay waarbij America zinnen uit een tekst van Thomése van klank voorzag en op scherm projecteerden. Waarna Thomése de draad oppakte, verder las en weer losliet – de draad van zijn essay. Over dat ons beeld van onszelf nooit het beeld is van hoe wij zijn en hoe wij onszelf willen zien. Niet alleen inhoudelijk zeer sterk, maar ook als vorm indrukwekkend en ontroerend.
In zo een tijd te leven.
17 September 2014 werd de compositie In zo een tijd te leven in première uitgevoerd tijdens de herdenking van 70 jaar bevrijding in Valkenburg.
Het is een ode aan het bijzondere verzetsverleden van Pierre Schunck die samen met een groep Valkenburgers als reactie op de bezetting, zeer succesvol een ondergrondse georganiseerd had in de jaren ’40-’44. De kapelaan, de koster, de garagehouder, de ondernemer, de politieman, de stationschef en zo meer, zij boden hulp en maakten plannen om anderen te helpen, mensen voor wie die hulp vaak een kwestie van leven of dood was. Niet onbelangrijke bijkomstigheid was ook nog dat er in Valkenburg bovengemiddeld veel NSB-ers woonden. Himmler persoonlijk vestigde er een Reichsschule voor Jungmannen. Als directe consequentie van hun slagvaardigheid was er het enorme risico dat ze namen t.a.v. van zichzelf en hun dierbaren.
Koot en Bie - "Tjielp" - tune 1997
Seizoen 1997-1998 was de laatste reguliere uitzending van het legendarische duo Kees van Kooten en Wim de Bie. In ’97 verscheen ook mijn cd met daarop de bewerking van het gedicht De Mus van Jan Hanlo. Via een tip van Henny Vrienten was Wim de Bie achter het bestaan van dat nummer gekomen. En zo mocht dit simpele “lied” een rol spelen in dit stuk Nerderlandse tv-historie. Tijdens een van de afleveringen bleek er een aanslag gepleegd te zijn op de leader van het programma. Die was vernield is door een onbekende Tjilpkenner, die van God had gehoord dat het Tjielp zou moeten zijn. Van Kooten vond het wel aardig dat mensen een gek nodig hebben om hun afkeer tegen moderne kunst te laten blijken.
'water' - een materielied
Van 2006 tot 2010 was ik een van de initiatiefnemers van de Dikke Boost bijeenkomsten in Tilburg. Het ging hier om een groep jonge animatiemakers veelal opgeleid op academie st. Joost te Breda. Ik had daar een aantal maal workshops gegeven en mij was opgevallen dat veel van deze studenten nadat ze hun opleiding afgemaakt hadden hier in Tilburg bleven hangen, dit i.t.t. vroeger toen men vaak meteen naar de randstad trok na het behalen van het diploma. Het leek me interessant om met deze frisse talenten bijeenkomsten te organiseren om werk te presenteren, sprekers uit te nodigen te brainstormen, netwerk op te bouwen en… misschien wel producties samen te gaan maken.
Een zo’n productie-idee was het materie liedjes project. Ik zou een aantal liedjes componeren die klonken als het materiaal waarover ze vertelden: glas, hout, steen, ijzer, water, en zo meer. Dichter Ingmar Heytze die ik in diezelfde tijd een aantal maal ontmoet had op zijn werkplek in Utrecht zou hierover gedichten schrijven en tevens zouden we zijn stem, die erg mooi Nederlands klinkt, de gedichten laten voordragen. De animators (o.a. Ruud Terhaag, Bjoern Hofmans, Leechin Kok, Judith Kuijpers) zouden bij deze korte composities dan weer filmpjes van zo’n 1½ minuut maken. Helaas helaas, uiteindelijk is de financiering van dit plan nooit rondgekomen. Wat uiteindelijk restte waren vier erg mooie teksten van Ingmar en twee compositietjes van mij. Nu toch maar van de plank gehaald, het ‘water’ gedicht, met Ingmar’s stem, mijn muziek en door mij van slechts eenvoudige beelden voorzien.
Klaske Oenema & Tom America
In de slipstream van het heruitbrengen van detjielp tjielp cd werd ik in 2009 benaderd door Literair Productiehuis De Wintertuin om eens na te denken over een nieuw project. Het zou een samenwerking moeten worden met een Nederlands kunstenaar/schrijver/dichter/artiest naar mijn keuze. Die keuze was dus snel gemaakt. Al twee keer had ik een live optreden van Klaske Oenema uit Groningen bijgewoond. Haar uitvinding om beelden via een overhead projector te maken terwijl ze live aan het zingen was, haar stem, de kwaliteit van haar liedjes, maar ook het gegeven dat zij durfde op te treden met al opgenomen muziek (afgespeeld vanaf een cd), ik was door dat alles erg aangeraakt.
Juli 2009 zijn we voor het eerst na gaan denken over het hoe van zo’n samenwerking. De parameters zouden zijn: internationaliteit tegenover geworteldheid,eenvoud, kleinheid; door mij opgenomen stemmen van jonge studenten (enkel vrouwen) die hier in Tilburg studeren in combinatie met de zang van Klaske (Engelstalig). Maar er kwam ook Fries bij doordat Klaske de stem opnam van haar oma met wie ze een zeer goed contact heeft. Zo kwamen bij elkaar de stemmen van Elodie (Frankrijk), Iris (Duitsland), Deirdre en haar vriendin Lucia (Ierland), Theresa (Portugal), Klaske en haar beppe (oma) die ook Klaske heet. Monique Warnier en Frank Tazelaar van De Wintertuin waren onze sparring partners.
Er ontstond een voorstelling met liedjes (gesproken en gezongen) over Europa, over de meisjes zelf, over dat wat we aan het doen waren (It folds into…), over het reizen terug naar de plek waar je vandaan komt, over de eerste ‘date’ van haar oma, zelfs een lied waarin Deirdre smakelijk een Ierse mop verteld en zo meer. Klaske maakte bij dit alles een hele serie nieuwe beelden voor de overheadprojector.
De première was 17 en 18 juli 2010 tijdens het Habana Festival te Nijmegen; twee keer mochten we toen de voorstelling spelen in een bomvolle festivaltent. De reacties na afloop waren hartverwarmend.
Zomergasten Henny Vrienten 2012
Een grote verrassing was de keus van Henny Vrienten om zijn Zomergasten aflevering af te sluiten met de clip van het door mij in 1997 opgenomen gedicht De Mus van Jan Hanlo. Het filmpje zelf, in grote eenvoud en met beperkte middelen gemaakt samen met mijn goede vriend Frank Engbers als inspiciënt, hebben we jaren later opgenomen in de weilanden rondom het legendarische Hilvaria Studio complex (ook wel de Relight Studio). De zeldzaam geworden mussen heb ik weer gefilmd op het terrein rond Herberg In den Bockenrijder bij Esbeek. Daar zaten ze in grote getale. Het was verder goed en mooi dat Henny in de uitzending ook de naam van zijn oude gitaarleraar Bill Coolen liet vallen. De muziekzaak van Coolen was jarenlang een begrip in Tilburg. De goedkope Aria bassen waarop Henny (en ikzelf trouwens ook) een groot deel van zijn Doe Maar tijd speelde waren altijd ruimschoots uit voorraad leverbaar in de winkel van Bill en zijn zoon Ad.
Doezend Jaor Naobersjaf met ensemble conservatorium
Doezend jaor naobersjaf, in eerste instantie uitgevoerd met geluidsopname en 2 strijkers kreeg op verzoek van Bart van Dongen, artistiek leider van productiehuis Intro in situ uit Maastricht een bijzondere reprise. De jonge Duitse componist Marco Mlynek werd gevraagd om het stuk opnieuw te arrangeren voor een klassiek ensemble. Marco koos daarvoor een palet van blazers, accordeon, vibrafoon en ritmesectie. De muzikanten van het ensemble dat hiervoor speciaal door hem werd samengesteld zijn vooral afkomstig van het conservatorium Maastricht. Ook een aantal oudere stukken van mijn hand die handelen over het mijnverleden van de Euregio werden omgearrangeerd voor deze bezetting. Eerste uitvoering vond plaats op een stralende zondag in het mooie amfitheater van de Floriade te Venlo. Een paar weken later stonden we hartje Maastricht op het pleintje Op de Termen bij de Stokstraat, opnieuw met erg mooi weer. Het is de bedoeling komende tijd al deze stukken te presenteren in de steden van de Euregio.
Optreden met Joost Conijn en A. L. Snijders
Zaterdag 25 augustus, te gast in de Literaire Salon van de Uitmarkt Amsterdam. Samen met Joost Conijn en A.L. Snijders aan tafel, ontspannen geïnterviewd door Andrea van Pol. Ik mocht mijn Snijders en Conijn Kunststofsong uitvoeren en als toegift ‘Dat is ’n tik van me’ met de stem van Cor Jaring. Joost Conijn zat er omdat zijn boek Piloot van goed en kwaad bijna uit was.
Zo’n drie weken later was ik bij de officiële presentatie daarvan in de uitverkochte Stadsschouwburg te Amsterdam. Onvergetelijke gebeurtenis. Daar kocht ik zijn zijn boek na afloop bij het standje op het podium. De volgende dag las ik het in een keer uit. Hoe Joost alles met alles verbind, zijn passie, de uitdaging, de vindingrijkheid, het improviseren, het uitvinden, zijn kunst, de stijlvastheid, de menselijke maat, het leven, de dood en veel meer, petje af. Wat een inspirerend boek en antwoord op de Ben Verwaayens (Zomergast van 19 augustus) van deze wereld.
Samenwerking met Jos Houweling (one minutes)
De stem van Jos Houweling, directeur van het Sandberg Instituut is door mij bewerkt in de Kunststofsong ‘want er is geen grens, ’t heeft geen doel, ’t heeft geen nut’. Naar aanleiding daarvan nodigde Jos mij uit om een One Minute te maken http://www.theoneminutes.org/ . Dat zijn er dus twee geworden. Eentje ontstond in samenwerking met de jonge Chinese kunstenares Weina Lin. Ik heb daarvoor een oude opname van mijn jongste zoon Ingmar, die als kind ooit het Geheimetaals ontwikkelde, op muziek gezet. Weina combineerde dat met een filmpje van een gewichtheffer. Jos zelf maakte een korte animatie op basis van zijn eigen Kunststofsong woorden. De soundtrack daarbij is een re-edit van de oorspronkelijke muziek en stem van Jos plus de zang van Rosa Bouwman.
Zijn wie je mag zijn
In opdracht van Brabant Viert Vrijheid 2012 onderzocht ik de mening van jonge mensen over het begrip vrijheid. Deze tientallen korte interviews met studenten van het ROC Tilburg vormen de basis voor de compositie: ‘Zijn wie je mag zijn, zijn wie je wil zijn’. Voor de bijbehorende clip nam ik meer dan 60 eenvoudige filmportretjes op. Een groot aantal daarvan zijn door mij gemonteerd tot een videoclip die zaterdag 5 mei in première ging bij Omroep Brabant en in Breda tijdens het Vrijheidsfestival.
Doezend jaor naobersjaf Een muzikale verkenning van de Euregio
Op verzoek van VIA2018 heb ik in 2011 een muziekstuk gemaakt gebaseerd op de dialecten die in en om Zuid-Limburg gesproken worden. Mensen uit de vier windstreken van deze Euregio, van Sittard tot Luik, van Hasselt tot Aken, vertellen ieder vanuit hun eigen perspectief en dialect hoe het is om te vertoeven in dit “land zonder grenzen”.
Er blijken, ondanks de internationaliteit, veel overeenkomsten te zijn tussen de verschillende bewoners. De Akenaar richt zich eerder op de Maas dan op de Rijn, de Luikenaar noemt de grenzen puur administratief, de Maastrichtenaar gaat ’s zondags op z’n fiets nog even een vlaai kopen in “Belsj” en de mensen van Kerkrade weten al honderden jaren prima de weg in Aken.
En er is meer: een flard melodie uit Loeënde klokken, een gedicht van Pierre Kemp, de stem van de godfather der buutreedners Pierre Cnoops, het geluid van harmonieorkesten, het is allemaal onderdeel van deze unieke ode aan een unieke streek.
Doezend jaor naobersjaf ( Mille ans de voisinage, Duizend jaar buren) is dan ook de passende titel van deze compositie. De première vond plaats 29 oktober 2011 in de st. Janskerk op het Vrijthof te Maastricht. Ikzelf bracht vanuit mijn sampler de stemmen van de streekbewoners tot leven daarbij begeleidt door Yvonne van de Pol (altviool), Jacqueline Hamelink (cello) en vooraf opgenomen muziekfragmenten. De gesproken teksten werden in drie talen meegeprojecteerd.
Deze filmbeelden zijn gemonteerd en bewerkt door animator Ruud Terhaag.
Componist Marco Mlynek gaat in opdracht van productiehuis Intro in situ de compositie bewerken voor een ensemble samengesteld uit studenten van het conservatorium Maastricht.
– Quand moi je vais à Maestricht, je me sens bien parce que c’est très proche, c’est proche de notre manière d’être -.
(Pol Lefin, Luik)
Het Huis der Wonderen
Maastricht 25 september’10 – 15 januari ’11)
Hoe dat hier was vroeger?
Iedereen kende elkaar
de deuren hoefde je niet op slot te doen
kopje suiker lenen
Zo was dat,met elkaar op straat spelen
Tussen de paardekeutelen in
van de boerenkarren die daar langsliepen
Gezellig bij de boer meehelpen op het erf van boer Jansen
(Fragment interview met de heer H. Gregoire)
Mijn geluidscompositie voor de ‘Het Huis der Wonderen tentoonstelling’ is gebaseerd op de stemmen van diverse Maastrichtenaren die ik opgenomen heb tijdens korte gesprekken.
Oud, jong, man, vrouw, het kwam allemaal voorbij. Het netwerk in Maastricht dat publicist Rob Kamps heeft kwam goed van pas bij het zoeken naar geschikte mensen/stemmen.
Op basis van die stemmen zijn een 17-tal kleine muziekstukjes ontstaan. De keuze voor die stukjes werd bepaald door de expressie van iemands stem, het onderwerp waarover verteld werd, of b.v. de kracht van het Maastrichtse dialect. Iedereen sprak sowieso op mijn verzoek Maastrichts.
Bijna alle muziek is ontstaan uitgaande van het gesproken woord. Ik ben gaan luisteren naar de toonhoogte, het ritme, de sfeer van de diverse stemmen en van de minivertellingen.
Vanuit die gegevens ben ik gaan componeren; zo ontstonden de definitieve tempi, ritmes, melodieën en harmonieën. Ook heb ik een 5-tal zeer oude door Tiny Fey gezongen bijna éénregelige Maastrichtse liedjes van muziek voorzien.
Als basispalet voor de muziekstukjes nam ik vooral blaasinstrumenten, een type instrument dat in Maastricht en in de regio eromheen natuurlijk veel gebruikt wordt, zowel bij de informeler carnavalsorkestjes als bij de meer chique fanfare en harmoniemuziek.
Alle stukjes samen heb ik d.m.v. kleine sfeerovergangen geregen tot een geluidssnoer dat de toon, de klank, het geluid van de streek en haar mensen in het House of Wonders mee laat klinken.
Voor de niet-Limburger worden alle teksten, vertaald in het ABN, geprojecteerd in de hal van de Hoofdwacht.
MAM historie op Radio 1 (complete uitzending)
De Belgische Radio 1 zender heeft een rubriek Het Groepsalfabet. Mijn voormalige impresario uit Brussel, Tuur Praet, attendeerd mij erop dat in deze rubriek onder redactie van Evert Venema bij de letter M mijn eigen bandje MAM behandeld werd. Het blijkt een behoorlijk kloppend overzicht te zijn met veel complimenten die de moeizame historie van de band met terugwerkende kracht een eervolle plek geven. Dat moet dan weer uit België komen. Dit jaar ontving ik ook een mail van de door mij bewonderde Yvan Heylen die mijn verwijzing naar zijn Wilde Boerndochtere op het spoor gekomen was (rubriek Horen nr. 001). Hij was op zijn beurt weer vereerd met mijn compliment aan zijn nummer.
Ingmar Heytze lijkt te zingen
In 2007 heb ik het gedicht Ademsteun (uit: Schaduwboekhouding) van Ingmar Heytze onder handen genomen. Het leek me geweldig om ooit eens de wens die in het gedicht wordt uitgesproken, die haaks staat op de talenten van deze dichter toch op de een of andere manier in vervulling te laten gaan. Dus heb ik Ingmar gevraagd het gedicht voor mij te declameren en dat gegeven is bij mij weer muziek geworden. Oftewel, wat niet kan, kan wel.
ADEMSTEUN
Een van de dingen waar ik niet aan wen: niet kunnen zingen.
Ik bedoel dit niet koket. Ik bedoel oprecht: Ik. Kan. Niet. Zingen.
Tot mijn spijt ben ik nét muzikaal genoeg om dit te onderkennen.
Mijn zang is vals en zacht. Ik zing alleen als ik erg dronken ben.
Ik heb het nooit gekund, geen dag. Toch hoop ik elke ochtend
dat ik, net uit bed, bij toverslag barbiers en parelvissers galm.
Er is een grote zwarte gospelzanger in mij neergedaald
die doodverlegen zit te blozen op een bankje bij mijn huig.
Lieve God, u geeft en neemt, of u nu bestaat of niet, maar
leer mij zingen of wennen aan niet kunnen zingen. Alstublieft.
Ingmar Heytze
Tjielp tjielp bij Wim Brands
Zaterdagochtend 21 maart 2009 was ik te gast in de radiouitzending van Wim Brands live vanuit Studio Desmet te Amsterdam om te vertellen over de net uitgebrachte tjielp tjielp cd.. Mijn goede contact en A.L. Snijders ZKV (Zeer Korte Verhalen) leverancier Marius Zeven mailde mij daarover het volgende:
In het interview daaraan voorafgaand sprak Wim Brands met muzikant en componist Tom America over het opnieuw verschijnen van zijn CD ‘Tjielp Tjielp’. Gedichten van Jan Hanlo (1912-1969) op muziek gezet door Tom America. De CD verscheen oorspronkelijk in 1997 en de verklanking van het gedicht De mus (tjielp tjielp ….. tjielp etc.) werd toen nog door van Kooten en de Bie als tune voor hun programma gebruikt.
Midden in dit gesprek schoof Snijders aan en er ontstond een interessant gesprek over het voorbestemd zijn der dingen en/of het toeval, katholicisme en atheïsme en nog veel meer. De gezamenlijke voordracht, op instigatie van Wim Brands : ‘ Dan gaan we namelijk even een duet nu maken, tussen jou en A.L. Snijders ‘, van Hou je van me altijd van Jan Hanlo, is echt een prachtig verklankt hoogtepuntje in de orale Nederlandse cultuurgeschiedenis. En over de diepere lagen heb ik het dan nog niet eens gehad, maar Jan Hanlo zag vast dat het goed was.
Na het gesprek met Tom America leest Snijders zijn wekelijkse
verhaal voor.
Te gast bij NPS KunststofRadio (complete uitzending)
20 Juni 2008 ben ik voor de tweede keer te gast bij NPS Kunststof.
De presentator is Petra Possel. Ik zal daar vertellen over het
America-Moonen project NOORD. Een dag later wordt de DVD Box gepresenteerd worden in het De Pont Museum te Tilburg. Er zijn tijdens de uitzending veel muziekfragmenten uit NOORD te horen maar ook De Mus of een fragment van mijn Barend en van Dorp
(& Mulder) ode B,vD&M. Helemaal op het eind zing ik, totaal onvoorbereid een stukje van het eerste liedje dat ik ooit samen met Hennie Vrienten schreef, de carnavalskraker Jodelodelodelohitie.
Foto rechts: Aanbieden van de NOORD box aan de oudste deelnemer aan het project, de heer Wout Biemans. foto: Gert Gehring
Het Panamakanaal
Begin 2006 zond het VPRO programma De Avonden een interview
uit dat Wim Noordhoek een paar dagen eerder met mij had gehad.
Dit alles naar aanleiding van het Ik ben schoon water uit de bergen project met Zhimin Tang. Wim was aanwezig geweest bij het maakproces zelf, hier in Tilburg in mijn atelier. Tegen het eind vroeg hij mij naar de speelplekken: Ok, première in de Toonzaal in Den Bosch, maar dan, wanneer kunnen we dit in de Randstad horen.
Ter plekke bedacht ik toen het begrip “Het Panamakanaal”.
In het geluidsfragment is te horen, hoe dat zit.
Tempelhof, ode aan Berlijn
Op dit moment (januari 2004) zit ik te werken aan het Tempelhof project, een ode aan Berlijn en zijn inwoners. Ik doe dit samen met beeldend kunstenaar Rob Moonen. Hij zal als een soort VJ beelden orkestreren die live door de compositie gemengd worden.
Dit materiaal zal ook op dvd uitkomen.
Woensdag 12 maart 2003 zijn we voor het eerst naar Berlijn gereden. We hebben veel gefilmd op Tempelhof, het oude in opdracht van Hitler gebouwde vliegveld midden in Berlijn. In 2 bejaardenhuizen heb ik oude mensen geinterviewd over die plek. Goed materiaal. Donderdag 29 mei 2003 zijn we vanaf Zaventem rechtstreeks naar Tempelhof gevlogen. Rob had toestemming gevraagd en gekregen om vanuit de cockpit van deze zakenjet te filmen. Hierdoor kon hij mooie opnames van de landing in Berlijn maken.
We brachten onze dagen in Berlijn door met o.a. een rondleiding
op Tempelhof (weer veel gefilmd). Ik interviewde de heer Liskutin
die jaren op het vliegveld gewerkt had voor de Sabena. Hij kon erg veel vertellen over de historie; meer dan een uur spraak materiaal leverde dat op.
Oktober 2003 zijn we begonnen met het maken van het project. Zie voor verdere info de homepage www.inberlin.nl.
In het logboek is een dagelijks verslag te vinden van onze vorderingen.
Tegelijkertijd ben ik de steden-odes die al klaar zijn ( Amsterdam, Brussel, Oostende/Dover en Siena) aan het opnemen, hier in Tilburg bij Studio Ochtendhond, met aan de knoppen Crip Theeuwes.
Live beelden triggeren
Het is een heel gepuzzel geweest om voor Tempelhof het samengaan van beeld en muziek op een betrouwbare manier te organiseren. Na een voortvarende fase waarin Rob Moonen zich veel te veel werk op de hals haalde door onder zowat elk uitgesproken zinnetje een synchroon filmmoment te leggen werd er toch maar gekozen voor een wat monumentalere oplossing: de film terugbrengen tot langere delen en dan soms net heel scherp muziek en geluid samen laten vallen. Om dat synchrone te bereiken hebben we het VJ sample programma Arkaos aangeschaft. Dat kun je via midi triggeren. Ik kan dus een toets op mijn keyboard aanslaan, die dan een signaal naar Rob’s computer stuurt en een filmpje start. Dat werkt goed en betrouwbaar. Alleen is het wisselen der banken in Arkaos instabiel. Dat kan inhouden dat het verkeerde filmpje onder een van mijn toetsen komt te liggen. Ik heb nu een nieuw keyboard aangeschaft waarin je de oktaven kunt verschuiven zodat er minder van banken gewisseld hoeft te worden.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.